Almanya Suriyelileri geri göndermeye mi başlıyor?

Almanya'da Başbakan Friedrich Merz'in "iç savaş bitti, geri göndermeye başlayabiliriz" açıklaması, Almanya'daki on binlerce Suriyelinin geleceklerinden endişe duymasına yol açtı. Almanya Başbakan Friedrich Merz'in Suriye'de iç savaşın sona erdiğini vurgulayarak "Artık onları geri göndermeye başlayabiliriz" demesi, ülkedeki Suriyelilerde endişe ve tepkilere yol açtı.Savaştan kaçarak sığındıkları Almanya'da yeni bir hayat kuran Suriyeliler, henüz güvenliğin tesis edilemediği, halkın yüzde 70'inin insani yardımlara muhtaç olduğu ülkelerine zorla geri gönderilmekten korkuyor.Alman vatandaşlığına geçmiş olanlar bile avukatlara başvurarak, "Beni de geri gönderebilirler mi?" sorusuna yanıt arıyor.Peki Merz'in bu çıkışının gerisinde ne yatıyor? Suriyeliler zorla geri mi gönderilecek?Merz, Şara'yı Berlin'e davet ettiHristiyan Demokrat (CDU) Friedrich Merz, kamuoyunda tartışmalara yol açan açıklamasında Suriyeli sığınmacıların gönüllü olarak ülkelerine dönmek isteyeceklerini düşündüğünü, bu olmazsa devletin imkanlarını kullanarak bu geri dönüşleri zorlayabileceklerini söyledi.Suriyeli sığınmacıların geri dönerek ülkelerinin yeniden inşasına destek vermesi gerektiğini savunan Merz, "Bu insanlar olmadan Suriye'nin yeniden imarı mümkün değil. Almanya'da olup da ülkeye dönmeyi reddedenleri elbette yakın gelecekte geri gönderebiliriz" dedi.Hatta Merz, Suriye geçici Devlet Başkanı Ahmed Şara'yı Almanya'ya davet ettiğini, onunla Suriyelilerin ülkelerine geri gönderilmesi planlarını ele alacaklarını açıkladı. Almanya'da kaç Suriyeli var? Statüleri nasıl?Alman Federal İstatistik Dairesi Destatis'in 7 Kasım'da açıkladığı son verilere göre Almanya'daki Suriyelilerin sayısı yaklaşık 1 milyon 200 bin.Büyük çoğunluğu 2015 sonrasında ülkeye gelen Suriyeliler arasında, burada doğan çocukların oranı yüzde 19 civarında. Almanya'ya gelen Suriyelilerin yalnızca bir kısmı, yaklaşık 290 bini sığınmacı statüsünde, yani yasal güvenceye sahip olarak ülkede bulunuyor.Suriyelilerin çok büyük bölümü ise geçici koruma statüsüne sahip. Bunlar geçici oturma izniyle ülkede bulunuyor ve çalışabilmek ya da okuyabilmek için bu izinlerini belli aralıklarla uzatmaları gerekiyor. Almanya'da iş sahibi ve vatandaşlık da almış olan Suriyelilerin sayısı ise 245 binin üzerinde ve sayıları her geçen gün artıyor.Esad yönetiminin devrilmesi politika değişikliğine yol açtıAralık 2024'te Esad rejiminin devrilmesi sonrasında, Alman makamları, Suriyelilerin iltica taleplerine yönelik yaklaşımlarında değişikliğe gitti.Suriyelilerin sığınma başvurularının incelenmesi ilk etapta bir süreliğine askıya alınmıştı. Ancak daha sonra yeniden işleme alınan başvuruların büyük bir bölümü reddedilmeye başlandı. Ekim ayında sığınma başvurusu yapan Suriyelilerin yalnızca yüzde 0,8'i olumlu sonuç alabildi.Başvuruları reddedilen Suriyelilerin mahkemelere yaptıkları itirazlar da çoğu zaman olumsuz sonuçlanıyor. Karlsruhe, Köln ve Düsseldorf'daki idare mahkemeleri art arda verdikleri kararlarda, Esad rejiminin devrildiğine dikkat çekerek, Suriyelilerin genel bir koruma hakkından yararlanmaları için gerekçenin ortadan kalktığına hükmettiler.Örneğin Düsseldorf İdare Mahkemesi, bu ayın başında iltica talebi kabul edilmeyen iki Suriyelinin sınır dışı edilmemek için yaptıkları temyiz başvurularını "Suriye'de ciddi bir tehlike ile karşı karşıya kalmaları riski bulunmadığı gerekçesiyle" reddetti.Mahkeme, başvuruyu yapanların Şam ve Lazkiye'den geldiklerine, bu bölgelerde şiddet seviyesinin artık "ciddi bir tehdit oluşturacak kadar yüksek olmadığına" işaret etti.İlk aşamada kim geri gönderilecek?Alman hükümetinin birinci önceliğini, burada oturma izni olmayan, "suça karışmış olan ya da aşırılık yanlısı oldukları için sınır dışı edilmeyi bekleyen" Suriyelilerin ülkelerine geri gönderilmesi oluşturuyor.İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt, Suriye hükümeti ile önce suçluların sınır dışı edilmesi, daha sonra da oturum izni olmayanların geri gönderilmesi için görüşmelerin sürdüğünü açıkladı. Dobrindt, Suriye ile bu yıl sona ermeden sağlanacak mutabakat ile birlikte, suç işlemiş Suriyelileri sınır dışı etmeye başlamayı hedeflediklerini de sözlerine ekledi.Bunların sayısı aslında oldukça düşük. İçişleri Bakanlığı'nın Ağustos ayında açıkladığı verilere göre, Almanya'da iltica başvurusu reddedilen, oturma izni olmayan ve aslında ülkeden ayrılmaları gereken Suriyelilerin sayısı 9 bin 790. Ama bu kişiler belgelerinin eksik olması ya da sağlık sorunları gibi nedenlerden ötürü "müsamaha statüsünde" görülüyor, yani sınır dışı edilemiyor.Tüm yasal yolları tüketen ve ülkeden sınır dışı edilmeyi bekleyen Suriyeli sayısı ise 920.Öte yandan suça karışmış olan ya da tehdit oluşturdukları gerekçesiyle sınır dışı edilmesi istenenlerin sayısı ise sadece 55. Bunların 9'unun kendi istekleriyle Almanya'dan zaten ayrıldıkları belirtiyor.Gönüllü geri dönüşler için mali teşvikAlman hükümeti ikinci aşamada ülkede geçici koruma statüsüne sahip olan, çalışmayıp sosyal yardım alanları geri göndermek istiyor.Ama bunu zor uygulayarak değil, mali teşviklerle sağlamayı hedefliyor. Örneğin Aralık 2024'ten bu yılın Ekim ayına kadar 2 bin 869 Suriyeliye ülkelerine gönüllü olarak dönmeleri için mali teşvik verildi. Almanya, eş zamanlı olarak Suriye'de ekonomik kalkınmaya ve siyasi istikrarın tesisine destek vererek, bu geri dönüşleri mümkün kılabilecek bir ortam yaratılmasına da katkı sunmak istiyor.Suriyelilere artan baskının gerisinde ne yatıyor?Alman hükümetinin "geri gönderme" politikaları hararetli tartışmalara yol açarken, BBC Türkçe'ye konuşan hükümet kaynakları, önceliğin suç işleyenlerin geri gönderilmesi ile sınırlı olduğuna, Merz'in söylemlerinin aynı zamanda Almanya'ya yasadışı yollardan gelmeye niyetlenenleri caydırma amacı güttüğüne işaret etti. Almanya'daki Suriyelilerin üçte birinin 18 yaşından küçük olduğunu hatırlatan hükümet kaynakları, ayrıca genç nesillere "kendinizi geliştirir, Almanca öğrenir, okuyup çalışırsanız bu ülkenin bir parçası olursunuz, çalışmaz ve suç işlerseniz Suriye'ye gönderilirsiniz" mesajının verildiğini söylüyor.Bu arada Merz liderliğindeki hükümet için düzensiz göçün sınırlandırılması, özellikle aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisinin yükselişi nedeniyle büyük önem taşıyor.Göçmen karşıtı AfD, Esad rejiminin devrilmesinden bu yana Suriyelilerin ülkelerine geri gönderilmesi yönünde kampanyalar yürütüyor.Merz liderliğindeki Hristiyan Demokratlar, Şubat ayındaki seçimlerin ardından 3,5 puan kaybederek yüzde 25'e gerilemiş durumda. INSA kamuoyu şirketinin araştırmasına göre aşırı sağcı AfD ise oylarını 5 puanın üzerinde arttırarak, yüzde 26 ile birinci parti konumuna yükseldi.Başbakan Merz, Almanya'ya gelen düzensiz göçmen sayısını azaltıp, Suriyelilerin ülkelerine dönmeye başlamasını sağlayarak, seçmen nezdinde güven kazanmayı, AfD'nin elindeki en önemli propaganda malzemesini yok etmeyi hedefliyor.Kitlesel geri göndermeler mümkün mü?Merz'in söylemleri, iltica ya da geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyelilerin de oturum izinlerinin gelecekte uzatılmayabileceği şeklinde yorumlanıyor.Hukukçular, Suriye'de istikrar ve güvenliğin sağlanması halinde, Almanya'nın Suriyelilere verilen geçici koruma statüsünü iptal etmesinin, teorik olarak mümkün olabileceğini dile getiriyorlar.Ancak Suriyelilerin kitlesel olarak geri gönderilmesi pek gerçekçi görülmüyor.Almanya'da birçok sektörde ciddi iş gücü açığı bulunduğuna işaret eden uzmanlar, hükümetin, topluma uyum sağlamış, çalışan, vergisini ödeyen Suriyelileri kaybetmek istemeyeceğini dile getiriyorlar.Ayrıca Suriyelilerin koruma statüsünün geri alınabilmesi için Alman hükümetinin resmi raporlarında da Suriye'nin artık güvenli bir ülke olduğunun tescillenmesi gerekiyor.Oysa Alman Dışişleri Bakanlığı kendi sayfasında halen Alman vatandaşlarının Suriye'ye seyahat etmemeleri konusunda uyarılara yer vermeye devam ediyor.Burada, Suriye'de istikrarsızlığın sürdüğü, silahlı çatışmaların, bombalı saldırıların yaşanabildiğine dikkat çekiliyor, insan kaçırma olayları ve yargısız infazların görüldüğü, ayrıca IŞİD'in de ülkenin bazı bölgelerinde halen aktif olduğu belirtiliyor.Alman vatandaşlarına yönelik uyarıda, Suriye'de güvenlik kurumlarının tam olarak işler hale gelmemesi nedeniyle, bu ülkeye seyahat edecek kişilerin şiddet olaylarında yaralanma ya da ölme riskinin yüksek olduğu kaydediliyor.Hukukçular, Suriye'ye resmi seyahat uyarısının devam etmesi nedeniyle, Suriyelilerin ülkelerine geri gönderilmeye başlanmasının da hukuken tartışmalı olacağını söylüyor.Almanya tüm Suriyelilerin dönmesini göze alabilir mi?Başbakan Merz de hararetli tartışmalara ve Suriyelilerin tepkilerine yol açan açıklamasından sonra yeni bir açıklama daha yaparak, pozisyonuna açıklık getirdi.Siyasi görüşleri ya da dini inançları nedeniyle Suriye'ye dönemeyecek olanlar için "Gayet tabii ki onları sınır dışı etmeyeceğiz" diyen Merz, Almanya'ya iyi uyum sağlamış, çalışarak ailelerinin geçimlerini sağlayanların da geri dönmek zorunda olmadıklarını kaydetti.Merz, Suriye'nin yeniden inşasında Almanya'daki Suriyelilere ihtiyaç olduğunu yinelemekle birlikte, doktorlar ve kalifiye elemanlara Almanya'nın da ihtiyacı olduğunu, çalışan bu kesimlerin ülkede kalma perspektifine sahip olmaları gerektiğini söyledi.Resmi verilere göre, Suriyelilerin yaklaşık 300 bini, sigortalı olarak çeşitli alanlarda çalışıyor ve ailelerinin geçimini sağlıyor.Özellikle sağlık alanında iş gücü açığı bulunan Almanya'da görev yapan 7 bini aşkın Suriyeli doktor, bu açığın kapatılmasında kilit rol oynuyor.